İstanbul, tarihi ve kültürel zenginlikleri ile bilinen bir dünya kenti olmakla birlikte, günümüzde kentsel dönüşümün getirdiği derin sorunlarla karşı karşıya. Şehirdeki alt yapının yetersizliği, artan nüfus, konut ihtiyaçları ve çevresel faktörler, İstanbul'u kentsel dönüşüm programları üzerinden yeniden şekillendirme gerekliliği doğuruyor. Ancak kentsel dönüşüm süreci, birçok vatandaş için büyük belirsizlikler ve sorunlar yaratmakta. İşte bu yazıda, İstanbul'un kentsel dönüşüm çıkmazını, vatandaşı bekleyen zorlukları ve bu zorlukların üstesinden gelmek için önerilen çözümleri ele alacağız.
Kentsel dönüşüm, mevcut kentsel alanların yenilenmesi, yeniden yapılandırılması ve modern ihtiyaçlara uygun hale getirilmesi sürecidir. İstanbul gibi mega şehirlerde, hızlı nüfus artışı ve göç nedeniyle mevcut konut ve altyapı sistemleri yetersiz kalmaktadır. Ayrıca, deprem riski de göz önüne alındığında, mevcut binaların güçlendirilmesi veya yerinin değiştirilmesi gerekliliği ortaya çıkıyor. Kentsel dönüşüm projeleri, genellikle devlet destekli olarak yürütülmekte ve bu projelerin hedefleri arasında daha güvenli, sürdürülebilir ve estetik yaşam alanları yaratmak bulunmaktadır.
İstanbul'daki kentsel dönüşüm projeleri, genel olarak hayal kırıklıklarıyla dolu. Başarılı örnekler arasında Taksim Gezi Parkı çevresinin yeniden düzenlenmesi ve bazı mülklerin restorasyonu gösterilebilir. Ancak, bu projelerin çoğu, yeterli kamu katılımı ve şeffaflık olmadan yürütüldüğü için vatandaşların güvenini sarsmış durumda. Projeler çoğunlukla, yerel halkın ihtiyaçları göz ardı edilerek, yatırımcı odaklı bir yaklaşımla ilerliyor. Bunun yanı sıra, özellikle yoksul kesimleri adversely etkileyen yüksek kira artışları ve yerinden edilme problemleri de kentsel dönüşüm sürecinin en büyük handikapları arasında yer alıyor. Bu bağlamda, İstanbul'un çeşitli semtlerinde açılan protestolar ve sosyal hareketler, kentsel dönüşüm süreçlerine olan tepkilerin büyüdüğünü gözler önüne seriyor.
Bu sorunlarla başa çıkabilmek için, İstanbul’da kentsel dönüşüm süreçlerine daha fazla katılım ve sosyal adalet ilkeleri entegre edilmelidir. Yerel halkın karar mekanizmalarında aktif rol alması, dönüşüm projelerinin sadece fiziki yapıların yenilenmesi değil, aynı zamanda sosyal yapının da güçlendirilmesi gerektiği gerçeğini ortaya koyuyor. Kentsel dönüşüm süreçlerinde, sadece evlerin değil, aynı zamanda sosyal dokunun da korunması gerekmektedir. Bu, İstanbul’un geleceği için kritik bir öneme sahibidir.
Kısacası, İstanbul'un kentsel dönüşüm süreci birçok zorlukla dolu ve bu zorlukların aşılması, sadece proje odaklı bir yaklaşım ile değil, sosyal haklar gözetilerek yürütülecek bir planlama ile mümkün olacaktır. Gelecek nesillerin İstanbul’da sağlıklı, güvenli ve sürdürülebilir bir yaşam sürmeleri için, bu şehirdeki dönüşüm projelerinde toplumsal katılım ve şeffaflık ön plana çıkmalıdır. Aksi halde, İstanbul’un tarihi kimliği ve sosyal yapısı tehdit altına girebilir. Bu durumda, kentsel dönüşüm projeleri, umut verici bir gelişme yerine, bir çıkmaza dönüşecektir.
